:: بازدید امروز : 1515
:: باردید دیروز : 5576
:: بازدید هفته : 1515
:: بازدید ماه : 17127
:: بازدید سال : 625659
:: بازدید کلی : 1459064

هویت، منافع و راهبردهای ایران - ترکیه

نوشته شده توسط : admin

هویت، منافع و راهبردهای ایران

آنچه در فصلهای گذشته و بخش اول از این فصل به آن پرداخته شده را باید بررسی وضعیت هویتی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ... جمهوری ترکیه دانست که یک ستون از دو ستون این تحقیق میباشد، ستون دیگر این تحقیق را باید به ایران و هویت، فرهنگ و سیاست آن اختصاص دهیم. هویت و فرهنگ ایرانی که در برابر هویت و فرهنگ غربگرای ترکیه در منطقه به مقاومت پرداخته و بسیاری از اقدامات غربگرایانه این کشور را خنثی نموده است.

ایران کنونی با داشتن سابقهای چند هزار ساله از هویت و دارا بودن سابقه دولتهایباستانی در تعریف امروزی آن، یک هویت بنیادین و نهادینه شده چند هزار ساله دارد که علیرغم تمامی جنگها و البته سه حمله خانمانسوز بزرگ به آن (حمله اسکندر، حمله اعراب مسلمان و حمله مغول)، همچنان در مسیر همان هویت و تمدن ایرانی خود به حیات خویش ادامه داده و بلکه مهاجمان خارجی را نیز در هویت و تمدن خود جذب و ذوب نموده است.

یک تفاوت عمده میان ایران و ترکیه کنونی و حتی عثمانی را باید در بحث حاکمیت دولت در این دو کشور دانست. ترکیه تا قبل از ورود ترکان سلجوقی به این مناطق، تحت سلطه حکومتهای باستانی غیر ترک و البته اروپایی مانند روم و سپس امپراتوری ایران بوده است. در حالی که ایران دارای یکی از کهنترین پیشینه‌های استقرار دولت بوده است، دولتهای باستانی ایران حتی با تعریف کنونی از دولت نیز مطابقت دارند. تعاریفی که شاید بهترین و متقنترین آنها در کنوانسیون مونته ویدئو[1] 1933 ارائه شده و میگوید دولت به عنوان یک شخصیت حقوق بین‌الملل، باید دارای چهار صفت یا شرایط: جمعیت دائمی، یک سرزمین مشخص، یک حکومت و اهلیت (مشروعیت، حاکمیت) و توان برقراری رابطه با دیگر دولتها را داشته باشد. ایران از همان دوران باستانی و سپیده دم تاریخ، دارای این شرایط بوده است (شاو 1374، 134).

بنابراین از ابتدا و در بنیاد این تحقیق شاهد تفاوت و تقابل هویتی خاص در میان دو کشور ایران و ترکیه هستیم.

4-3-2- هویت تمدنی ایران

بر اساس اندیشههای سازهانگاری، نمیتوان هویت را یک فرآیند ثابت و بدون تغییر دانست. هویت در اندیشه سازه‌انگاری، یک انگاره یا برساخته ذهنی است که در هر دوره و بر اساس مقتضیات همان دوره زیستی، برسازی میشود. با تمام احترامی که برای این نظریه پردازان قائلیم، باید به صراحت گفت که برسازی هویت بر اساس دوره و مقتضات زیستی آن دوره را میتوان در چارچوب یک خط سیر یا سابقه هویتی، برسازی نمود. این برسازی که بر انگاره ذهنی از گذشته، حال و آینده ما دلالت دارد را میتوان هویتی سابقه‌دار، معتدل و میانهرو دانست که با هر حادثه‌ای مانند جنگ، اشغال و تغییر حکومت، به صورت بنیادی و غیر‌مترقبه از بین نمیرود، بلکه بنیاد و ریشهی این هویت در مسیر وضعیت زیستی جدید، در فضای ذهنی مردم آن جامعه به برسازی هویت جدید کمک میکند.

هویت ایرانی را نیز باید در چارچوب همین خط سیر هویتی و تمدنی ایران بررسی نمود. هویت تمدنی ایرانیانی که از سپیدهدم تاریخ تاکنون در قالب دولتهای بزرگ و کوچک به ظهور رسیده و بر تاریخ و هویت تمدنی جهان تأثیرگذار بودهاند. هویت در دولتهای اساطیری[2]ایران مانند کیانیان[3]، پیشدادیان[4]، در دولتهای تاریخی و بزرگی چون مادها[5]، هخامنشیان[6]، اشکانیان[7]، ساسانیان[8]، صفویان[9] و ... همگی بر انگارههایی مانند یکتاپرستی، شرافت جان و ناموس انسانی، تقدس آزادی انسان، توجه به فردگرایی و جمع گرایی همزمان، زندگی مسالمتآمیز با اقوام، نژادها و ادیان و مذاهب مختلف و ... که در صدر همه این انگارههای ذهنی می‌توان از انگاره استقلال و جاذبه هویتی و فرهنگی جامعه ایرانی نام برد.

همین استقلال، جاذبه و غنی بودن هویتی و فرهنگی ایرانیان بوده است که مهاجمانی مانند اسکندر مقدونی[10] و جانشینانش (سلوکیان[11])، اعراب مسلمان و سلسلههای بعدی آنها و قوم مغول[12] را در فرهنگ و هویت ایرانی خود جذب، هضم و ذوب نموده و هویت و فرهنگ خود را بر چنین مهاجمان قدرتمند روزگار، مسلط ساخته و هویت و فرهنگ زیستی آنان را با هویت و فرهنگی ایرانی همخوان و همسو نموده است.

هویت ایرانی و پارسی ایران زمین در عصر کنونی، همچنان یکی از دو بال و مؤلفه هویتی ایرانیان برای رشد و توسعه در دنیای کنونی و حفظ همبستگی و اتحاد ایرانیان در برابر دشمنان و هویتهای مهاجم مانند هویت غرب و غربگرایی است.

این هویت در چارچوب همان لوازم هویتسازی مانند علم و دانش، فرهنگ، اخلاقمداری، معنویت و دینداری و ... توانسته است در مقابل بسیاری از هویتهای شرق و غرب به مقاومت بپردازد که البته اگر مسئولان ایرانی نیز کمی بیشتر فضای گفتمانی و اندیشهای این هویت را تقویت نمایند، دیگر نیازی به ترس از هویت غرب و تهاجم فرهنگی غرب نیست.

[1] . Montevideo Convention

[2] . Mythology

[3] . Kayanian Dynasty

[4] . Pishdadian Dynasty

[5] . Medes Dynasty

[6] . Achaemenid Dynasty

[7] . Parthian

[8] . Sassanid

[9] . Safavid Dynasty

[10] . Alexander of Macedon

[11] . Seleucid Dynasty

[12] . Mongol